Ülkücü Terimler Sözlüğü

Alperen: Alp savaşçı, Eren ise derviş anlamına geliyor. Alperen, yani savaşçı derviş… Alperen, Anadolu'yu Türkleştirmek ve İslâmlaştırmak için Ortaasya'dan gelen Türkler'e verilen ortak addır. Asena: Türk mitolojisinde dişi kurt. Atsızcılar: Türkçülüğü savunan Hüseyin Nihal ATSIZ'ın görüşlerine bağlanan Türk milliyetçileri. MHP tabanında bu düşünceyi savunan kişiler bulunsa da, bugün Atsızcılar'ın büyük bölümü bağımsız olarak hareket etmektedirler. Başbuğ: Türk milletinde baş, başkan, komutan anlamlarına gelen sıfat. Fakat, "Başbuğ" tanımlaması Ülkücüler tarafından yalnızca Alparslan TÜRKEŞ için kullanılmıştır. Bizim Ocak: 1980 sonrasında Ülkü Ocakları'nın kapatılmasından sonra kurulan yeni yapının adı. Bozkurt: Türk mitolojisinde Türkler'e Ergenekon'dan çıkışlarında yol gösteren kurt. Özgürlüğün simgesi. Bozkurtçular: CKMP'nin MHP adını aldığı 1969 Kongresi'nde partinin ampleminin Bozkurt olmasını savunan Türkçü grup. Bozkurt Selamı: Ülkücü Hareket mensuplarının selamlaşma ve zafer işareti. Bu işareti, Türkiye'de ilk olarak 1984 yılında Ankara'ya gelen Gagavuz Kültür Bakanı Maria Marunoviç kullanmıştır. Börteçine: Türk mitolojisinde Türkler'in Ergenekon'dan çıkışlarında demir dağı eriterek , yol açan demircinin adı. Moğol dilindeki anlamı ise Bozkurt'tur. Dokuz Işık: Alparslan TÜRKEŞ'in ilk olarak 1965 yılında kaleme aldığı, 1967'de de CKMP Kongresi'nde şimdiki haliyle kabul edilmiş Ülkücü Hareket'in fikrî alt yapısını oluşuran doktrine eser. Her ışık bir kavramı temsil eder. Sırasıyla: Milliyetçilik, Ülkücülük, Ahlâkçılık, Toplumculuk, İlimcilik, Hürriyet ve Şahsiyetçilik, Köycülük, Gelişmecilik, Endüstri ve Teknikçilik. El-İl: Yurt, vatan. Türk Milliyetçileri'nin bütün Turan coğrafyasındaki alanlara verdiği ortak isim. Erciyes Zafer Kurultayı: Kayseri'nin Tekir Yaylası'nda Erciyes Dağı'nın eteklerinde her yılın ilk Pazar günü düzenlenen ve üç gün süren kurultay. İlk kurultay Alparslan TÜRKEŞ'in önderliğinde 1990 yılında düzenlenmiştir. Ergenekon Destanı: Türk soyunun gelişip güçlenmesini, yayılış ve büyüme dönemlerini anlatan destan. Türk tarihi için Türkler'in dirilişi anlamına gelir. Bozkurt figürünün öne çıktığı en temel mitostur. Esir Türkler: Özellikle SSCB döneminde o coğrafya başta olmak üzere sömürge altında yaşamakta olan tüm Türkler'i ifade etmek için kullanılan bir kavram. Gönül Seferberliği: Milleti topyekün bir hedefin etrafında kilitlemektir. Alparslan TÜRKEŞ'in eserlerinden birinin adıdır. İ'lây-ı Kelimetullah: Allah'ın ismini yüceltmek ve her yere taşımak . Bu kavram, ağrlıklı olarak Türk-İslâm Ülküsü'nün terminolojisi içinde kullanılır. Kara Emperyalizm: Emperyalizm'in ana hedeflerinin , silah gücü kullanılarak , zorla ve baskıyla gerçekleştirilmeye çalışılması. Kızıl-Elma: Türk Milliyetçiliği'nin terminolojisinde 'Cihan Hakimiyeti"nin simgesi olarak kullanılan kavram. Komando: CKMP'nin son yıllarında ve MHP'nin ilk yıllarında Ülkücü gençlerin kamuoyunda tanındığı isim. TÜRKEŞ, 12 Mart 1971 Muhtırası 'ndan sonra MHP tabanında komando isminin kullanılmasını yasaklamıştı. 70'lerin başından itibaren MHP'li gençler, Ülkücü olarak anılmaya başlandılar. Lider-Teşkilat-Doktrin: Ülkücü Hareket'te zincirleme üç önemli kavram. Lider: Ülkücü Hareket'in önderi. Teşkilat: Ülkücü hareket'in tüzel kişiliği. Doktrin: Ülkücü Hareket'in fikrî ve siyasî alt yapısı. Millî Birlik: Bir toplumu, karşılaştığı engeller karşısında dirençli ve muzaffer kılan , o toplumu oluşturan bireylerin arasındaki millî dayanışma ve birlik ruhu. Aynı zamanda TÜRKEŞ'in, 1960 İhtilâli'nden sonraki seçimlerde, kullanılmasını istediği partinin adı. Milliyetçilik-Toplumculuk: CKMP ve MHP çizgisinin 1971 yılına kadar kullandığı siyasî kavram. Bu kavram , Adolf Hitler Faşizmi'ni çağrıştıran Nasyonel Sosyalizm'e benzetildiği için kullanılması Alparslan TÜRKEŞ tarafından yasaklandı. Nizâm-ı Âlem: Tüm dünyaya düzen getirme ülküsü.. MHP'nin 1970'li yılların ortalarında Türk-İslâm Ülküsü'nün temeli olarak savunduğu çekirdek düşünce. Nasyonal Solidarizm: Kaynağını Ziya GÖKALP'ten alan Solidarizm kavramı, ulusal dayanışma anlamında kullanılıyor. CKMP döneminde az da olsa kullanılan bir kavram. Milliyetçi-Toplumcu anlayışa oranla ulusal değerlere daha sıkı bir bağlılığı ifade ediyor. Ötüken: Türklerin anayurdu olarak bilinir. Göktürk Devleti'nin sınırları içinde kalan bu kent, Türk Milliyetçileri için "kutlu yurt" olarak da adlandırılır. Aynı zamanda Türkçülük hareketinin önderi Nihal ATSIZ'ın çıkardığı bir derginin de adıdır. Reis: Ülkücü Hareket'te teşkilat önderlerine verilen gayriresmi unvan. Ülkücü Hareket içinde, üniversite gençlik liderlerine de "reis" denilmektedir. Sovyet Emperyalizmi: Emperyalizmin SSCB tarafından "devrim ihracı" yoluyla uygulanıldığını savunan anlayış. Şamanizm: Kuzey ve Orta Asya'daki Türkler, arasında günümüze kadar ulaşan doğaya tapma, doğaüstü ruhlara inanma temeline dayalı olan din, Şamanlık MHP'nin ön tarihindeki Türkçülük döneminde çok sayıda Şamanist bulunuyordu. Bunlar, daha çok Türkçü, Bozkurtçu olarak anılan kesimin içinde yer almaktadırlar. Şaman: Şamanizm'e inanan kişi. Tabutluk: Bir çeşit işkence hücresidir. Ülkücü Hareket, tabutluk ismiyle ilk olarak 1944 Mahkemeleri sürecinde tanışmıştır. Taş Medrese: Yusufiye olarak anılan cezaevlerinin diğer adı. Hoca Ahmed YESEVÎ ve onun yolunda gidenlerin çilehane ve medreselerine atıfta bulunarak ortaya çıkmış bir kavramdır. Töre: Bir toplulukta benimsenmiş, yerleşmiş davranış ve yaşama biçimlerinin, kurallarının, gelenek ve göreneklerinin, ortaklaşa alışkanlıklarının bütünü. Töre kavramı Ülkücü Hareket içinde davanın savunulması sırasında ortak ve sarsılmaz ilkeler bütünlüğünü ifade eder. Turan: Tüm Türk Devletlerinin bir bayrak ve devlet altında toplanması ülküsü. Turancı: Turan ülküsünü, dünya görüşü olarak savunan Türk Milliyetçisi. Türkçülük: Ülkücü Hareket'in CKMP-MHP çatısı altında siyasî ve fikrî bir sistem haline gelmesinden önce var olan sıkı Türk Milliyetçiliği çizgisi. Türk ırkının kutsallığını savunan ve daha çok Nihal ATSIZ'ın aksiyon hareketi ile oluşan ideoloji. "Dünya Türk Olsun"(DTO) anlayışını savunan çizgi. Türkçü: Irk temelindeki Türkçülük idealini gerçekleştirmek için çaba sarfeden çizgi. Türk Dünyası: Gerek bağımsız gerek özerk Türk devletleri gerekse de sömürge altında yaşamakta olan Türk topluluklarının bulunduğu coğrafyanın tamamı. Bu alan aynı zamanda Turan coğrafyası anlamına gelmektedir. Türklük Şuuru: Etnisite ile olmasa dahi, Türk Milleti'ne tarih, coğrafya, dil, din ve kader birliği ile bağlı olma bilinci anlamına gelir. Ülkücü ideolojinin temel siyasî kavramlarından biridir. Türk-İslâm Ülküsü: Seyyid Ahmed ARVASÎ'nin kaleme aldığı üç ciltlik eserin adı. Ülkücü Hareket'in 1970'li yıllardaki ideolojik kaynağı. Türklüğü bedeni, İslâmiyeti ruhu bilen, milletini teknolojik hamlelerle Dünya'nın bir numaralı devleti yapmak özlemini taşıyan; Dünya Türklüğü'nün , İslâm Dünyası'nın ve bütün mazlum milletlerin umudu olabilme ülküsü. İlk kez Osman Yüksel SERDENGEÇTİ tarafından kullanıldığı söylenen, "Tanrı Dağı Kadar Türk, Hirâ Dağı Kadar Müslüman" sloganı, Türk-İslâm Ülküsü'nün temel formulasyonudur. Türkiye Sevdası: Türk Milliyetçilerinin ve genellikle MHP yöneticilerinin kullandığı bir kavram. Ülkücü Hareket'in ülkesine olan bağlılığını ve sevgisini ifade etmek için kullanılır. Geçmişte Alparslan TÜRKEŞ'in de kullandığı bu kavram ağırlıklı olarak MHP lideri Devlet BAHÇELİ tarafından dile getirilmektedir. Üç Hilâl: Osmanlı Devleti'nin bayrağı. Üç kıtada hakimiyetin simgesidir. Asya, Avrupa ve Afrika'da hakimiyeti temsil eder. Ayrıca Osmanlılar'da bayrakta hilâller, bir renge ve her renk de bir kavrama karşılık gelir. İlk renk kırmızıdır. Kırmızı, ülkenin ve devletin şehidlerin kanıyla ayakta durduğu anlamını içerir. Diğer ren yeşildir ve İslâmiyet'i temsil eder. Üçüncü renk ise beyazdır. Beyaz, devletin şeffaf, temiz ve adaletli olduğunu ifade eder. Alparslan TÜRKEŞ, 8-9 Şubat 1969 tarihleri arasında toplanan CKMP Kongresi'nde parti adını MHP'ye, partinin amblemini ise Üç Hilâl'e çevirmiştir. 3 Mayıs Türkçülük Günü: 1944 Mahkemeleri sürecinde Türkçülüğün düşünceden harekete geçtiği gün olarak kabul edilen 3 Mayıs 1944 tarihine atıfta her yıl o tarihte kutlanan bayram. Ülkü: Amaç edinilmiş ideal, ulaşılmak istenen hedef. Ülkücü: Türk Milliyetçiliği ülküsünü gerçekleştirmek isteyen ve bu uğurda mücadele veren kişi. Ülkü Ocakları: 1968 yılında Ülkücü Hareket mensuplarının fikirlerini kurumsallaştırmak için kurdukları derneğin adı. Yusufiye: 12 Eylül Darbesi sonrası tutuklanan ve hüküm giyen Ülkücülerin cezaevlerine verdiği isimdir. Yusuf Peygamber'in esaretine atıfta bulunarak kullanılan bir kavramdır. Vurguncu Düzen: Türk Milleti'ni yoksulluğa iten ve ülkede yolsuzluğa sebep olan, çalıp çırpma ve kanunsuzluküzerine kurulmuş düzen sistemi. Ülkücü Hareket içinde tüm olumsuz ekonomik gidişata verilen isim. Alıntıdır.

TATAR TÜRKÇE’Sİ İLE PHAİSTOS DİSKİ

Doç. Dr. Haluk BERKMEN

Türkçe’nin lehçelerinden biri olan Tatar Türkçe’si Hazar denizinin kuzey bölgelerinden Kırım yarımadasına kadar konuşulmaktadır. Tatar Türkçe’si de Türkmen Türkçe’si gibi çok eski köklere sahip olup, Ön-Türkçe ile bağları bulunmaktadır. Kendisi de Tatar Türkü olan Nurihan Fattah Tanrıların ve Firavunların Dili başlıklı bir kitap yayınlamıştır. (Selenge Yayınları, 2004, İstanbul) Bu kitabında Tatar Türkçe’si ile Sümer dili arasında bağlar kurmakta hatta Girit adasında bulunmuş olan Phaistos (Festos) diskini dahi okuduğunu ileri sürmektedir.   3 Temmuz 1908 yılında Girit adasının Festos şehrinde bulunmuş olan bu diskin üzerindeki resim yazısı Mısır Hiyeroglif yazısını andırmaktadır. Merkezden başlayıp çevreye doğru spiral bir helezon şeklinde kazılmış olan bu işaretler bugüne kadar sırlarını korumaktadırlar. Gerek Yunanca gerekse Latince ile uğraşan dil uzmanları bu işaretleri okumakta başarılı olmamışlardır. Günümüzde bu işaretleri bilgisayara yükleyip, makine mantığı ile çözmek için girişimler sürmektedir. Nurihan Fattah ise hem işaretlerin anlamını Türkçe ile çözmekte hem de bu diskin ne zaman ve kimler tarafından okunduğunu tahmin etmektedir. Büyük olasılıkla, evlilik töreni sırasında gelin olacak olan genç kız bu diski çevire çevire okumakta ve tanrılara, tanrıçalara dua ederek bir tür sadakat yemini yapmaktadır. Resimde Festos diskinin bir yüzünü görmekteyiz. Phaistos diski   Diskin her iki yüzünde 45 farklı görünümde toplam 241 işaret bulunuyor. Bu işaretlere ayrıntılı olarak anlam vermek elbette ki bir uzmanlık konusudur. Ancak, elde belli bir dil bulunursa, ilişkileri kurmak ve tutarlı bir şekilde yazıyı anlamlandırmak mümkündür. Size resimdeki yüzün üzerinde yazılı olan sözleri N. Fattah’ın kitabından (sayfa123) kendi yorumumla aktarıyorum.   ADAMIMA (Atama), TU ENİİMKE (nineme), ES ENEM (asıl anama), KARAUL EYİMKE (Kara ulu bölgeme), SADAKA NİMEK (sadakat sözü), BİNTİME (kız kardeşime), İM EYİMKE (şimdiki yeni evime), SAKAMA (kralıma), İREKE DE(erime de), EMEKENİME (kadın akrabama), İRKENEKİME (erkek akrabama), ENİİME (yeni anneme)...   şeklinde sürüp giden bir sadakat yeminidir. Burada ilginç kök sözcükler bulunmaktadır. TU damgası UT olarak da okunabilir. Bu da /dışta, ilerde olan/ anlamını taşıdığından /yüksek anne/ yani nine olmaktadır.  ES kök sözcüğü de /var olan, asıl olan/ anlamını taşıdığından /asıl anne/ beni doğuran anne demektir. NİMEK sözü ise /dimek, sözünü etmek/ yani sadakat sözü vermek şeklinde anlaşılmalıdır.  ENEM /anam/ olduğuna göre ENİİME de kayın valdemeveya yeni anneme demek olmaktadır.   Her iki yüzünü de okuduktan sonra, herkesin önünde sadakat yemini etmiş olan genç kızın evlilik töreni gerçekleşmektedir.

1500 Yıllık Ay Yıldızlı Türk Parası

Göktürk Sikkelerinde Ayyıldız
Türkler ay-yıldız motifini İslamiyetten önce dekullanıyormuş.Orta Asya'da yapılan kazılarda Göktürkler'e ait sikkeler bulundu. Sikkelerdeki ay-yıldız motofi Türkler'in ayyıldızı İslamiyetten önce de kullandığının en somut kanıtı olarak gösteriliyor. 

Arkeologlar tarafından Kırgızistan Özbekistan ve Tacikistan'da yapılan kazılarda ortaya çıkarılan toplam 104 sikke ilk olarak geçen yıl Kırgızistan'da yapılan uluslararası bir konferansta kamuoyuna duyuruldu.

Altıncı ve yedinci yüzyılda basıldığı tahmin edilen ay yıldız motifli sikkelerin Türk tarihindeki en eski paralar olduğu bildirildi. 

Sikkelerdeki ay yıldız motifleri ise Türkler'in ay yıldızı İslamiyetten önce de kullandığının somut kanıtı olarak gösteriliyor. 

9 Eylül Üniversitesi Öğretim Görevlisi Yardımcı Doçent Doktor Yavuz Daloğlu şunları söyledi: 
"Bunlar Türk tarihi açısından ilk paralar ve bu paraların bizim tarihimiz açısından çok önemli bir özelliği olduğu gibi bizim uygarlık tarihimiz açısından çok önemli özellikleri var. Nedeni de Türkler'in gelişmiş bir uygarlıkları olduğunu Türkler'in devletlerinin her türlü gereklerini yerine getiren unsurları içerdiğini görüyoruz

KAYNAK: Orkun Anıtlarından Sonra En Önemli Keşif Eski Türk devletlerinde kağanlığın (sonrakilerde hükümdârlığın) sembolü “tuğ” (bayrak sancak ve davul) ve “sikke”dir. Sikke ekonomik tuğ da siyasi bağımsızlığın göstergesi olan bayrağı ve bağımsızlık marşını (millî marşı) temsil etmektedir. Gök-Türkler tuğ’u ve sikke’siyle bir başka söyleyişle bayrağı marşı ve parası ile bağımsız başı dik bir devlet kurmuş ve büyük bir uygarlık oluşturmuştur.
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi’nce 4-6 Ekim 2004 tarihlerinde Bişkek’te düzenlenen II. Uluslararası Türk Uygarlığı Kongresi’ne Türkiye adına gittim ve kongrede bir bildiri sundum.

Bişkek’te geçirdiğim günler oldukça yoğun geçti. Bir yandan akademisyen olarak II. Türk Uygarlığı Kongresi’ni ve kongre programındaki bütün etkinlikleri hiç sektirmeden izledim “Atatürk ve Türk Uygarlığı” başlıklı bir bildiri sundum ve oturum aralarında çok değerli meslektaşlarla tanışma ve sohbet olanağı buldum. Diğer yandan da Kırgızistan ve Bişkek’teki tarihi yerleri (Balasagun Issık Göl Alato dağları) müzeleri (başta Devlet Tarih Müzesi ile Devlet Resim Galerisi) gezdim ve çok sayıda fotoğraf çektim. Ayrıca Kırgız Filarmoni Orkestrası’nın bir dinletisiyle Kırgız Devlet Opera ve Balesi’nin sahnelediği bir ulusal Kırgız operasını (Ay Çürek=Ay Yüzlü) seyrettim.
II. Uluslararası Türk Uygarlığı Kongresi’ne Kırgızistan dışından katılan bütün Türkologlar hepimiz Issık Göl Oteli’nde kaldık ve meslektaşlarımızla her gece koyu sohbetler yapıp Türk tarihini uygarlığını irdeledik tartıştık.

GÖK-TÜRK SİKKELERİ İLE TANIŞMA
Türk Uygarlığı Kongresi’nin ikinci akşamıydı. Otelde Özbek tarihçi Dr. Gaybullah Babayar ile sohbet ediyordum. Bu sırada Dr.Babayar çantasından bazı notlar ve fotoğraflar çıkarıp göstermeye başladı. O anda gözbebeklerimin büyüdüğünü hissettim. Fotoğraflarda Büyük Türk İmparatorluğu kurmuş Gök-Türklerin Gök-Türk kağanlarının darp ettirdiği sikkeler vardı karşımda. Bizans Selçuklu Osmanlı sikkelerini biliyordum ama Gök-Türk kağanlarının sikke darb ettirdiklerini o ana dek hiç duymamış ve hiçbir yerde de okumamıştım. Fotoğrafları tek tek ve hayranlıkla incelediğimde sikkelerden birinin üstünde ortada kağan kabartması ve kenarlarda üç tane ay-yıldızı görünce o anda ne kerte önemli bir olayla karşılaştığımı bunun ne kerte önemli toplumsal tarihsel iktisadi ve siyasi bir olay olduğunu düşündüm. Bu konuyu mutlaka Türkiye’ye taşımalıydım. Çünkü bu tarihi altüst edecek önemde bir buluştu. Dr. Babayar’a o anda bütün bu fotoğraflardan bir kopya istediğimi ve konuyla ilgili bir yazı hazırlamasını rica ettim. Sağ olsun! Bu cin gibi genç kanı kaynayan Özbek Türkü değerli tarihçi de seve seve bu ricâmı yerine getirdi ve Gök-Türk sikkeleriyle ilgili yazısını bana ulaştırdı.

GÖK-TÜRKLERİN UYGARLIK BİRİKİMİ

 Bir uygarlığın gelişmişlik düzeyini o uygarlığı oluşturan toplumun üretim ve paylaşım biçimi ile ona bağlı toplumsal kurumlar: dil aile gelenekler din hukuk askerlik sanat vb. belirler. Bütün bu unsurlar yüzyıllar içerisinde şekillenir ve kimlik kazanır. Ayrıca bir toplum ya da bir ulusun uygarlığa eriştiği veya uygarlığı yaşattığını belirten başlıca unsurlardan biri de onların dünya tarihinde tuttuğu yer ve çeşitli halkların kültürüne kattığı etkilerdir.
“Peki Türk toplulukları tarih boyunca bir uygarlık yaratabilmişler mi? Kesin olarak ilk Türk uygarlığı denebilecek bir uygarlık var mı? Varsa ne zaman nerede ortaya çıkmıştı ve nasıl örnekleri var ve insanlığa ne gibi etkide bulunmuş?” sorularını cevaplamak gerekir.

İKİ BÜYÜK TÜRK DEVRİMİ
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi’nce 4-6 Ekim 2004’te yapılan “II. Türk Uygarlığı Kongresi”nde “Atatürk ve Türk Uygarlığı” başlıklı bir bildiri sunmuştum. Bildirimde dünya uygarlığı içinde Türklerin yerini belirlerken çok önemli gördüğüm iki konuyu vurgulamıştım. Özetle: birincisi Türk adı tarihte ilk kez bir devrimle; Türk kavramı Türkçe konuşan Orta Asya kavimlerinin diğer kavimleri de yönetimlerine alarak devletleşme sürecinde dolayısıyla hukuka ve siyasal kurumlara kavuştukları aşamada ortaya çıkmıştı. Bayrağıyla hukukuyla askeri gücüyle devlet hiyerarşisiyle paranın geçerli olduğu ticaret yaşamıyla iktisadi yapısıyla maliyesiyle kısacası bugün devlet dediğimiz örgütlenmeyi başaran Gök-Türkler tarihte ilk kez Türk adı taşıyan bir devlet kurarak devrim yapmıştı. İkinci olarak ise Türk adı tarihin gündemine gene bir devrimle geldi. Gök-Türklerle birlikte siyasal bağı ifade eden bir içerikle tarih sahnesine çıkan Türk adının bu kez Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla yenidentarihsel kökenindeki anlamını öne çıkaran bir içerik kazanması çok anlamlıdır. İşte bu iki devrim Türklerin dünya uygarlığı içindeki yerini belirler. Kırgızistan’da sunduğum bildiride XX. yüzyılın başında emperyalizme ve feodalizme karşı verilen ve kazanılan savaşta bir başka söyleyişle ikinci büyük Türk devrimiyle kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin çağdaş uygarlık hedefiniincelemiş ve yorumlamıştım. Bu yazımda da birinci büyük Türk devrimini gerçekleştiren Gök-Türklerin dünya uygarlığı içindeki yerini ve bu uygarlıkla ilgili bilimsel çalışmaları sergilemeye çalıştım.
Günümüzde hem Batı hem de Doğu’daki tarihçilerin çeşitli yöndeki araştırmaları sayesinde İran Çin Hint Yunan Bizans ve Arap Müslüman uygarlıkları ile karşılıklı etkileşim içerisinde olan ve hattâ bunların merkezinde yer alan Türk uygarlığının temel unsurlarının geniş Orta Asya topraklarında ortaya çıktığı ve şekillendiği bir gerçektir.

İLK BÜYÜK TÜRK UYGARLIĞI
Türkoloji alanında tanınmış bilginlerin vardıkları sonuca göre Türk uygarlığının ilk belirtisi zaman bakımından Orta Asya tarihi sahnesine Gök-Türk Devleti’nin çıkmasıyla meydana gelmiştir. Gerçi milâttan önceki binyılın son çeyreğinde Hun Konfederasyonu’nun vücuda gelmesinden Gök-Türk Devleti’ne dek geçen zaman içinde Avrupa Hunları Akhunlar (Eftalitler) gibi Türk konfederasyonları ortaya çıkmış olsa bile onlardan günümüze tam anlamda bir uygarlık mirâsı ulaşmamıştır.
Bugün bazılarının Gök-Türk Kağanlığı veya Gök-Türk Devleti diye adlandırdığı gerçekte bir imparatorluk kuran Gök-Türkler kuvvetli olduğu dönemlerde doğuda Kore güneyde Çin ve Tibet güney-batıda Hindistan ve İran batıda ise Bizans ve Doğu Avrupa ile sınır komşusu olmuştur. Gök-Türkler kendine özgü yönetimleri toplumsal-kültürel yaşamları yazıtları ve başka değerlere sahip olmakla beraber adını saydığımız komşu toplulukların kültür ve uygarlıklarıyla sıkı temaslar kurmuş ve onlararacılığıyla kendi uygarlığının yükselmesine zemin hazırlamıştır. Ayrıca Gök-Türkler söz konusu bölgelerin hem iktisadi hem de kültürel yönlerden gelişmesinde öncülük yapmıştır. Yani birbirlerinden epey uzak mesafede yar alan Batı ve Doğu ülkelerinin değerleri (kültürleri) onların komşusu olan Gök-Türkler yoluyla tanışmış ve etkileşmiştir. Bazı bilginlere göre Sasanlı BizansTang (Çin) gibi o dönemin en büyük dünya imparatorlukları Gök-Türk İmparatorluğu var oldukça yükselmiş onun zayıflamasıyla da çökmeye başlamıştır ki bunun nedeni de Gök-Türklerin kontrolündeki bu büyük coğrafyada güvenle yaptıkları ve yaptırdıkları ticaretin duraklaması olmuştur.

Gök-Türk Devleti’nin kurulması hemen-hemen tüm Türk ve Orta Asya bodunlarının bir araya getirilmesi yanında Türk uygarlığını oluşturan unsurların o dönemin anayasası diyebileceğimiz Türk Töresi Eski Türk-Runik yazılarına dayanan ortak edebi dil bölgesel yönetim merkezlerinin yanı sıra zanaat ve ticaretin var olduğu yerleşik tarım ve şehir kültürü bütün Türklerin ortak mânevî kültürünün temelini oluşturan ve aynı zamanda ortak dini olan Gök-Tanrıcılığın gelişiminde de önemli roloynamıştır. Ayrıca kağanlıkta biçimlendirilen verâset yönetim sistemi kendi döneminin en etkin askeri-siyasi yönetim sistemlerinden biriydi. İşte bu yönetim sistemi sayesinde devletin iç güvenliğinin yanı sıra yeni toprakların fethedilmesi ve ele geçirilmesi de sağlanırdı. Böylece Türk halkları kendi tarihinin gelişim zirvesinde yeni kuvvetli bir askeri-siyasi örgütün yanı sıra Çin Hint İran (Sogd Tohar Pers) ve Bizans uygarlıklarının en güzel taraflarını benimseyen örnek bir uygarlığı meydana getirmiştir. Bu uygarlık sonuçta doğuda Büyük Okyanus’tan batıda Adriyatik Denizi’ne kadar uzanan Avrasya’nın uçsuz bucaksız topraklarını yurt kılan tüm Türk boyları ve halklarının kültürel kimliğinin başlıca işareti olmuştur.

GÖK-TÜRK TARİHİ ÜZERİNE ÇALIŞMALAR
İlk Türk uygarlığını oluşturan Gök-Türk İmparatorluğu tarihimizin en parlak dönemlerinden biri olarak ortaya çıkmaktadır. Ancak yaklaşık son 150 yıldır bilim insanları tarafından araştırılmakta olan Gök-Türk İmparatorluğu tarihi şimdiye dek tüm yönleriyle aydınlatılmamıştır. Fransız Çin bilimcileri ve tarihçileri S. Julien (1864 1877) E. Chavannes (1903) R. Grousset (1949) Çinli Liu Mau*tsai (1958) Rus bilginleri A. Bernştam (1946) S. Klyaştorniy (1964) L. Gumilev (1967) Macar J. Harmatta (1996) ve daha pek çok bilim insanı Gök-Türkler üzerine araştırma yapmıştır.

Gök-Türklerin tarihiyle ilgili araştırmaların en çok sürdürüldüğü Türkiye’de de A. N. Kurat (1952) B. Ögel (1945 1957) A. Taşağıl (1995 1999 2004) S. Gömeç (1997) gibi tarihçiler çalışmalarıyla Kağanlık tarihini önemli ölçüde aydınlatmıştır.

ALINTI